همکاری ایران برای مین‌زدایی عراق و ارمنستان

به گزارش خبرگزاری مهر، سردار محمدحسین امیراحمدی رئیس مرکز مین‌زدایی کشور صبح امروز (سه‌شنبه) در مراسم گرامیداشت روز بین‌المللی آگاهی از خطر مین و کمک به اقدام علیه آن، به سخنرانی پرداخت.

متن سخنرانی وی به شرح زیر است:

آغاز سال جدید شمسی که مقارن با بهار قرآن است را به همه حاضرین تبریک عرض نموده و مقدم میهمانان عزیز را به مراسم «روز بین المللی آگاهی از مین و کمک به اقدام علیه آن» گرامی داشته و شما را به ارائه گزارشی از اقدامات و دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در اقدام علیه مین بشردوستانه دعوت می‌کنم.

پس از پایان هشت سال دفاع مقدس در برابر رژیم بعث صدام در سال ۱۹۸۸، ایران با حدود ۲۰ میلیون انواع مین زمینی و میلیون‌ها مواد منفجره به جامانده از جنگ در وسعتی در حدود ۴۲ هزار کیلومتر مربع در ۵ استان مرزی غرب و جنوب غرب کشور مواجه شد.

این میزان آلودگی، تاثیرات زیانبار انسانی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی از جمله کشته و مجروح بیش از ۸ هزار غیرنظامی، بیکاری، مهاجرت، غیرقابل استفاده شدن اراضی کشاورزی و دامپروری، صنعتی و نفتی، و نیز از بین رفتن اراضی دارای منابع زیست محیطی را به همراه داشت.

پس از پایان جنگ بلافاصله پاکسازی در دستور کار قرار گرفت و در ابتدا یگان‌های نظامی مسئولیت پاکسازی اراضی را عهده دار شدند. در سال ۱۳۷۷ این مسئولیت به وزارت کشور محول و مجدداً بوسیله یگان‌های مذکور تداوم یافت و در سال ۱۳۸۲ مسئولیت به وزارت دفاع سپرده شد.
در سال ۱۳۸۲ با اعطای اختیارات ویژه توسط رییس جمهور به وزیر دفاع موجبات تسریع در مین زدایی فراهم و در پی آن با تشکیل شورای عالی پاکسازی به ریاست وزیر دفاع، زمینه مشارکت و همکاری دیگر سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی مهیا شد. در نهایت با تشکیل مرکز مین زدایی در سال ۱۳۸۵ و ایجاد ساختار اجرایی لازم عملاً فاز جدیدی از اقدام علیه مین رقم خورد.

مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران رفع کامل تهدید مین و مهمات به جا مانده از هشت سال دفاع مقدس را چشم انداز خود قرار داده و برای دستیابی به کشوری عاری از تهدید مین و مهمات عمل نکرده تمام تلاش خود را معطوف نمود تا از این رهگذر شرایط زندگی ایمن و توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی را در این مناطق آلوده فراهم نماید. ضمناً، مرکز مین زدایی ج. ا. ایران علاوه بر ایجاد ساختار تشکیلاتی مرکزی چابک از پنج مدیریت پاکسازی در هر یک از استان‌های آلوده غرب و جنوب غرب برخوردار بوده و این مدیریت‌ها از اختیار اجرایی تام برخوردار می‌باشند تا بدینوسیله در برقراری تعاملات با دیگر نهادهای محلی و اخذ تصمیمات مقتضی تسریع گردد.

با توجه به میزان بالای آلودگی اولیه و عمق آن، اهداف پاکسازی در دو سطح تعریف شد. هدف کوتاه مدت این نهاد ملی در ابتدا دغدغه زدایی از اهالی و ساکنین مناطق مرزی غرب و جنوب غرب تعریف و مقرر شد جهت فراهم آوری امکان تردد و کاهش در تلفات انسانی ناشی از این آلودگی‌ها، تمامی مناطق به صورت سطحی مورد پاکسازی عمومی قرار گیرد. پاکسازی صورت گرفته مطابق این گام شامل میادین مین تا عمق ۳۰ سانتیمتر می‌باشد.

در گام بعد و با هدف فراهم آوری امکان بهره برداری‌های اقتصادی و کشاورزی و صنعتی، پاکسازی نیمه عمیق و عمیق این مناطق در دستور کار قرار گرفت. این گام شامل پاکسازی از عمق بیش از ۳۰ سانتی متر و تا عمق ۶ متر را در بر می‌گیرد.

تنوع اقلیم در این ۵ استان، محدودیت‌های فصل کاری در برخی استان‌ها نظیر آذربایجان غربی و کردستان، عدم وجود یا تحویل نقشه‌های میادین مین کاشته شده و همچنین گذر زمان و تغییرات اقلیمی و به تبع آن پوسیدگی این مین‌ها و مواد منفجره از مهمترین عوامل سختی کار پاکسازی به شمار می‌روند که در این تصاویر ارائه شده می‌توانید نمونه‌های آن را مشاهده کنید.

به هر ترتیب، این مرکز توانسته است از زمان تاسیس تاکنون، ضمن سازماندهی، آموزش و بازآموزش حدود ۵ هزار نفر نیروی مین بردار، تا کنون بیش از دو میلیون انواع مین و بیش از یک میلیون انواع گلوله‌های عمل نکرده را کشف و منهدم نماید.

در کنار فعالیت‌های مین زدایی، یکی از عواملی که باعث کاهش خطرات ناشی از برخورد با مین و مواد منفجره به جا مانده از جنگ می‌شود برنامه‌های آگاهی رسانی خطرات مین به ساکنین تحت تاثیر از این معضل است. بدین منظور مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران، برنامه‌های آگاهی رسانی خود را براساس استانداردهای بین المللی و درس آموخته‌های ناشی از بروز حوادث، عدم آگاهی و یا الگوهای غلط رفتاری تدوین و با کمک سازمان‌های داخلی همچون سازمان امداد و نجات هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، سازمان بهزیستی کشور و کمیته بین المللی صلیب سرخ به اجرا درآمده است.

البته با توجه به اینکه بیش از ۴ میلیون نفر در استان‌های غربی و جنوب غربی کشور در معرض تهدیدات ناشی از مین و مولد منفجره به جامانده از جنگ قرار دارند، این برنامه‌ها تا زمان آزادسازی کامل اراضی ادامه خواهد داشت.

مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران به منظور ارتقای سطح علمی فعالیت‌های مین زدایی بشردوستانه و با هدف گردآوری، تدوین و نشر دانش اقدام علیه مین بشردوستانه و نیز تربیت نیروی انسانی متخصص در دوسطح ملی و بین المللی، اقدام به تاسیس یک مجموعه آموزشی پیشرفته با عنوان «مرکز آموزش بین المللی مین زدایی بشردوستانه» نموده است. این مجموعه شامل خوابگاه فراگیران، مجموعه ورزشی، کلاس‌های آموزشی تخصصی مین، مهمات، تجهیزات و آگاهی رسانی خطرات مین و رفتار ایمن‌تر در برابر مین و مواد منفجره به جامانده از جنگ، نمایشگاه تخصصی وسایل انفجاری ابتکاری، کارگاه شبیه سازی مین، میدان مین تمرینی، میدان آزمون و ارزیابی فلزیاب‌ها، میدان آزمون و ارزیابی ماشین آلات مکانیزه پاکسازی می‌باشد.

امروزه با رشد روز افزون اطلاعات، فعالیت‌ها و تکنولوژی، اکثر سازمان‌ها به نقش سیستم‌های مختلف مدیریت در هدایت و یکپارچگی فعالیت‌ها در فرآیند کاری پی برده‌اند. سیستم‌های مدیریتی می‌توانند از جنبه‌ها و دیدگاه‌های مختلفی، به بررسی فعالیت‌ها و خدمات یک سازمان بپردازند و یک یا چند بعد سازمان را مورد توجه قرار دهند.

به منظور افزایش بهره وری، اثربخشی و کارایی و نیز کاهش تلفات و آسیب‌های جسمی و روانی کارکنان و حفظ محیط زیست، مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران از سیستم مدیریت یکپارچه که از ادغام سیستم مدیریت کیفیت، سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای و سیستم مدیریت زیست محیطی در یک سیستم واحد تشکیل شده، در فعالیت‌های خود بهره می‌برد.

این مرکز افتخار دارد ضمن تربیت تنی چند از مدیران ارشد خود به عنوان سرممیز سیستم‌های مدیریتی ذکر شده در مراکز معتبر آموزشی، موفق به دریافت گواهینامه استاندارد مدیریت یکپارچه شده است.

ضمناً با توجه به راه اندازی مرکز آموزش بین المللی مین زدایی بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران و در راستای توسعه کیفیت خدمات آموزشی، شناسایی دقیق انتظارات فراگیران و ارتقاء توانمندی‌های دانشی کارکنان خود، موفق به دریافت استانداردهای مدیریت خدمات آموزشی از موسسه SQC (اس کیو سی) آلمان شده است.

با توجه به گستردگی اطلاعات مرتبط با مین زدایی بشردوستانه و نیز دستیابی به نتایج قابل اعتماد و تحلیل به موقع داده‌های اطلاعاتی در جهت اتخاذ تصمیم‌های مبتنی بر اهداف استراتژیک، نیاز به سیستم‌های اطلاعاتی مبتنی بر داده‌های مکانی، یک موضوع بسیار مهم برای یک نهاد ملی امر مین زدایی است.

مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران بدلیل تحریم‌های سیاسی و اقتصادی، هیچ گاه نتوانست از سیستم مدیریت اطلاعات عملیات مین IMSMA (ایمزما) که توسط مرکز بین المللی مین زدایی بشردوستانه ژنو ارائه شده بود استفاده نماید و رایزنی‌های مسئولین در این زمینه نیز ثمری برای این مرکز نداشت. اما مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران، علیرغم تحریم‌های گسترده تکنولوژیکی با تکیه بر توان مهندسین خود و شرکت‌های دانش بنیان ملی، یک سامانه مدیریت یکپارچه اطلاعات عملیات مین را با اهداف و قابلیت‌های مختلف طراحی و توسعه دهد.

جمهوری اسلامی ایران توانسته با تکیه بر ظرفیت و توان صنایع داخلی خود تمامی تجهیزات اعم از تجهیزات حفاظت فردی، کشف و نیز ماشین آلات مورد نیاز نظیر مین روب‌های زنجیری، تیغه‌ای، غلطتکی و سرندی را بنا به شرایط مختلف کار پاکسازی تولید نماید.

اقدامات بشردوستانه مین توسط ایران گام مهمی در جهت تحقق اهداف توسعه پایدار بوده است.

در طول جنگ تحمیلی صدها هزار نفر از شهرها و روستاهای خود مهاجرت کردند. حتی بعد از جنگ هم نتوانستند به زادگاهشان برگردند. شهرها، روستاها و زمین‌های آن‌ها به مین‌های زمینی و مواد منفجره باقی مانده از جنگ آلوده شده بود. خطر مرگ یا نارسایی اندام‌ها و همچنین آلودگی مین‌های زمینی و مواد منفجره باقی مانده از جنگ، موانعی بر سر راه فعالیت‌های کشاورزی و دامپروری بود. اقدامات بشردوستانه مین زدایی ایران، از جمله رفع آلودگی و آگاهی از خطر مین، منجر به بازگشت آوارگان جنگی به زادگاهشان شده است.

پاکسازی بیش از پنج هزار کیلومتر مربع از اراضی کشاورزی، اشتغال مجدد حدود چهارصد هزار کشاورز و دامدار و تولید حدود ۳ میلیون تن انواع نباتات، پاکسازی بیش از هزار کیلومتر مربع از اراضی صنعتی و نفتی و اشتغال حدود یکصد هزار نفر تنها بخشی از نتایج اقدامات بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار، می‌باشد.

سیاست جذب گردشگری رویکردی است که می‌تواند نقش کلیدی در اقتصاد داشته باشد. جاذبه گردشگری علاوه بر ایجاد اشتغال موجب افزایش درآمد و بهبود کمی و کیفی زندگی و منافع اقتصادی می‌شود. همچنین می‌تواند شرایط اجتماعی، آموزشی و بهداشتی را تقویت کند و همچنین تعامل شهروندان و امنیت و در نتیجه پایداری نسبی اجتماعی را افزایش دهد. با توجه به جاذبه‌های گردشگری در ۵ استان غربی و جنوب غربی ایران، مین زدایی بشردوستانه توانسته فرصت‌های زیادی برای توسعه گردشگری در آن استان‌ها ایجاد نماید.

اقدامات بشردوستانه در حوزه مین‌زدایی ضمن آنکه باعث شده امکانات زیرساختی از جمله خطوط انتقال برق، آب و گاز به شهرها و روستاها توسعه یابد، منجر به ایجاد زیرساخت‌های دیگر نظیر توسعه راه آهن و خطوط ریلی، بازارچه‌ها و پایانه‌های مرزی نیز شده است.

یکی دیگر از دستاوردهای اقدام علیه مین در جمهوری اسلامی ایران، پاکسازی مین و مواد منفجره به جا مانده از جنگ در مناطق حفاظت شده زیست محیطی به منظور حمایت از انواع گونه‌های جانوری بوده که می‌توان به پاکسازی منطقه بوزین و مرخیل استان کرمانشاه و حفاظت از گونه جانوری آهوی شوکا بود.

مرکز مین زدایی از بدو تاسیس تاکنون، با هدف انتقال تجربیات و اشتراک گذاری دانش و انعکاس اطلاعات مرتبط با حوزه مین زدایی به داخل ایران و انعکاس فعالیت‌ها و اقدامات بشردوستانه ایران در جوامع بین المللی، ضمن حضور در کنفرانس‌ها و سمینارهای مختلف، با کشورهای متاثر از آلودگی و سازمان‌های بین المللی درگیر با معضل مین، ارتباطات خود را ایجاد نموده و درحال توسعه است. کمیسیون همکاری‌های مشترک مین زدایی فی مابین ایران و عراق، امضای یادداشت تفاهم همکاری فی مابین مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران و کمیته بین المللی صلیب سرخ، حضور نمایندگان مرکز در نشست سالانه بین المللی روسای ملی مین زدایی و مشاوران سازمان ملل در ژنو، میزبانی از رئیس مرکز بین المللی مین زدایی بشردوستانه ژنو و بازدید ایشان از مناطق عملیاتی مین زدایی در ایران، برگزاری سالانه مراسم روز جهانی آگاهی از خطر مین و کمک به اقدام علیه آن در ۴ آوریل هرسال، برگزاری و حضور در نشست کشورهای فارسی زبان در حوزه مین زدایی با محوریت مرکز بین المللی مین زدایی بشردوستانه ژنو، تبادل هیئت با برخی از کشورهای متاثر از آلودگی مانند کرواسی، عراق و افغانستان، بازدید سفیران و نمایندگان کشورهای حامی مالی و متاثر از آلودگی از مناطق عملیاتی مین زدایی ایران در استان خوزستان با همکاری و هماهنگی کمیته بین المللی صلیب سرخ، امضای یادداشت تفاهم همکاری فی مابین مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران و مرکز مین زدایی بشردوستانه جمهوری ارمنستان و … از جمله فعالیت‌های این مرکز در جهت توسعه روابط بین المللی است.

مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران ضمن تلاش برای رفع کامل تهدید مین و مواد منفجره به جا مانده از جنگ و آماده سازی و احیای اراضی پاکسازی شده برای بهره‌مند شدن مردم ایران از مواهب طبیعی نهفته در خاک و نیز فراهم آوردن شرایط زندگی ایمن و توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی پنج استان غربی و جنوب غربی و به رغم عدم بهره مندی از هیچ کمک خارجی، مفتخر است که با توجه به آلودگی بسیار، پیچیدگی مناطق، فقدان نقشه‌های میادین مین و همچنین تغییر زمین آلوده در اثر اتفاقات طبیعی، توانسته بخش عظیمی از این اراضی را پاکسازی نماید.

امروز مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن یک ظرفیت انسانی مجرب و کارآزموده با سابقه بیش از ۳۰ سال شناسایی، کشف و انهدام میلیون‌ها مین و گلوله عمل نکرده، صاحب تجربه گران سنگی در حوزه امور فنی مقابله با مین، مواد منفجره به جا مانده از جنگ و دستگاه‌های انفجاری ابتکاری بوده، ضمن آنکه تجهیزات قابل توجهی را متناسب با وضعیتی که با آن روبرو بوده، طراحی و تولید کرده است و دانش و تجربه خود را سرمایه‌ای برای جوامع درگیر و متاثر از مین و مواد منفجره به جامانده از جنگ می‌داند و آمادگی دارد روابط خود را کشورها و سازمان‌های بین المللی درگیر با این معضل توسعه داده و در حوزه‌های آموزشی و عملیاتی وارد همکاری شود.

صلح پایدار و جهانی عاری از مین را آرزومندیم.